Nadciśnienie tętnicze (HA, AH) (łac. hypertonia arterialis) to choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi.
Zdecydowana większość (ponad 90%) przypadków nadciśnienia ma charakter pierwotny, tzn. bez znanej somatycznej przyczyny, którą da się usunąć interwencją medyczną. Etiologia nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni ustalona. Uważa się, że odgrywają w niej rolę czynniki genetyczne i środowiskowe. Pozostałe przypadki to choroba o charakterze wtórnym, gdy dobrze jest znana przyczyna choroby, np.: choroby nerek, choroby gruczołów dokrewnych lub choroby mózgu.
Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego przyjęło w 2003 roku klasyfikację nadciśnienia tętniczego zgodną z opublikowanymi w tym samym roku wytycznymi European Society of Hypertension (ESH) i European Society of Cardiology (ESC). Pewna sztuczność podziału i arbitralne wydzielenie wartości progowych jest uzasadnione ze względów praktycznych – ułatwia postępowanie diagnostyczne, lecznicze oraz rzutuje na rokowanie.
| Kategoria | Ciśnienie skurczowe (mmHg) | Ciśnienie rozkurczowe (mmHg) |
| Ciśnienie optymalne | < 120 | < 80 |
| Ciśnienie prawidłowe | 120 – 129 | 80 – 84 |
| Ciśnienie wysokie prawidłowe | 130 – 139 | 85 – 89 |
| Nadciśnienie stopień 1 – łagodne | 140 – 159 | 90 – 99 |
| Nadciśnienie stopień 2 – umiarkowane | 160 – 179 | 100 – 109 |
| Nadciśnienie stopień 3 – ciężkie | ≥ 180 | ≥ 110 |
| Nadciśnienie izolowane skurczowe | ≥ 140 | < 90 |
Podane wartości dotyczą osób nieprzyjmujących leków przeciwnadciśnieniowych; w przypadku gdy wartości ciśnienia skurczowego i ciśnienia rozkurczowego należą do różnych kategorii, należy przyjąć kategorię wyższą.
W ogłoszonych w 2007 roku wytycznych ESH/ECH podtrzymały tę klasyfikację. Dodatkowo zalecono stopniowanie izolowanego nadciśnienia skurczowego wg stopni (1, 2 i 3) w zależności od wysokości ciśnienia skurczowego (analogiczne do nadciśnienia skurczowo-rozkurczowego). [Źródło WIKIPEDIA]
Stan długotrwałego podwyższonego nadciśnienia może doprowadzić do uszkodzenia lewej połowy serca z następową miażdżyca naczyń tętniczych.
Dieta w nadciśnieniu polega na zmniejszonej podaży chlorku sodu, co w kolei doprowadzi do obniżenia ciśnienia. Jak podaje Hasik: znaczna podaż potasu, magnezu, wapnia doustnie równocześnie przy znacznym dowozie soli kuchennej zmniejsza podwyższone ciśnienie krwi.
Dieta w nadciśnieniu jest dietą prostą i łatwo do stosowania, gdyż ograniczenie podaży chlorku sodu można uzyskać poprzez stosowanie diety ziemniaczanej lub diety ryżowej tzw. Kempnera ( ryż w ilości 200-350 g gotowany w wodzie destylowanej z dodatkiem owoców bądź soku)
Do metod obniżających ciśnienie u nadciśnieniowców należą:
· Redukcja nadwagi u otyłych.
· Zmniejszenie konsumpcji alkoholu.
· Spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Ciekawostką są badania prowadzone u osób pijących regularnie kawę i herbatę czy inne napoje zawierające kofeinę. Badania dały zaskakujące rezultaty, że u osób często spożywających te napoje, skok ciśnienia jest na tyle niski, że nie daje efektu nadciśnienia.
Reasumując, dieta w nadciśnieniu powinna przede wszystkim niskosodowa .
Poniżej przedstawiam zawartość sodu w produktach spożywczych.
| Produkty spożywcze z przeważnie naturalną zawartością sodu (bez dosalania) Do 40 mg Na/100g produktu | Świeże owoce, konserwy, soki owocowe, Orzechy nie solone, Dżem, miód, cukier, Czekolada, kakao Mąka, ryż, płatki owsiane, Świeże warzywa, ziemniaki, kapusta Tłuszcze nie solone Śmietana, twarożek, krojone sery Napoje odświeżające, Herbata, kawa, piwo, wino |
| Produkty spożywcze z przeważnie naturalną zawartością ( bez dosalania)- do 120 mg na/100 g produktu | Mleko i produkty mleczne Jaja Ciasta Mięso, drób, dziczyzna, świeże ryby Niektóre warzywa i owoce Seler, szpinak, marchew, soki Niektóre wody mineralne |
| Produkty spożywcze najczęściej dosalane w czasie obróbki technologicznej- do 400 mg Na/100g produktu | Świeży ser Wędzony pikling Wędzona makrela Pieczywa, ciasta Kluski ziemniaczane Konserwy i soki warzywne Niektóre wody mineralne |
| Produkty spożywcze najczęściej dosalane w czasie obróbki technologicznej- ponad 400 mg Na/100g produktu | Ser (poza świeżym) Kiełbasy Wegetariańskie pasty Konserwy rybne, wędzone ryby Bułeczki, chleb Różne gotowe produkty ziemniaczane Ketchup Sosy do grilla i koktaili Gotowe sosy i zupy Gotowe posiłki |
| Produkty spożywcze najczęściej dosalane w czasie obróbki technologicznej- ponad 1200 mg Na/100g produktu=3g NaCl | Trwałe wędliny, wędzona szynka Solone śledzie Sery owcze, sery z grzybami, sery topione Pieczywa słone Oliwki, musztarda Mieszaniny przyprawowe |
Źródło: H. Kasper, 1996
Ważne jest aby uzupełniać niedobory witaminowe poprzez stosowanie diet owocowych,, podawanie jednodniowe soków lub warzyw. Przy stosowaniu leków moczopędnych konieczne jest uzupełnianie niedoborów witaminy C, która w większości zostaje wydalona.
Korzystny wpływ na obniżenia ciśnienia tętniczego może mieć stosowanie diety ryżowo-owocowej (diety Kempnera) oraz diety owocowej. Jednakże dieta ta jest przeciwwskazana w niewydolności nerek, ponieważ może wywołać trwającą hiperchloremię, która prowadzi do czynnościowego uszkodzenia kanalików nerkowych i przyspiesza wzrost azotemii
