Prehistoria:
Ludzie pierwotni zajmowali się zbieractwem – zjadali rośliny, zioła, korzonki, owoce, różne nasiona oraz owady i gady. Później zajęli się łowiectwem, kiedy nauczyli się robić narzędzia do zabijania i obrabiania zwierzyny. Najadali się do syta, ponieważ nie wiedzieli kiedy nastąpi następny posiłek. Nie znali ognia, więc wszystko spożywali na surowo. Gdy ludzie nauczyli się wzniecać ogień to był prawdziwy przełom – żywność stała się łatwiej strawna i bardziej smaczna!
Na pewno kojarzycie słynną dietę paleo – ten sposób odżywiania się kładzie nacisk na spożywanie chudych mięs i niezbożowych produktów roślinnych – warzyw, owoców i nasion. Taka dieta ma być jak najbardziej naturalna, składać się z pokarmów, które można zebrać lub upolować – w skrócie powinna wyglądać tak jak w czasach paleolitu. Niestety, według światowych rankingów to jedna z najmniej polecanych diet świata.
Dużo zmieniło się, gdy człowiek zajął się uprawą i hodowlą zwierząt. W diecie dominowały produkty naturalne jak nieoczyszczone ziarna, kozie mleko, jaja, mięso zwierząt hodowlanych i dziczyzną. Jadłospis opierał się głównie na produktach lokalnych i sezonowych.
Największy postęp i zmianę diety człowieka przyniósł XX w. – wtedy zaczęto snuć plany o bardziej optymalnym przechowywaniu żywności. Wcześniej głównie termin przydatności do spożywania żywności przedłużano przechowując je pod gruntem (piwnice ziemne) czy obkładając lodem (tzw. lodownie).
Krótkie kalendarium ważniejszych odkryć i wynalazków związanych z żywnością:
– 1901 r. – rozpoczęcie produkcji sacharyny,
– W 1906 r. rozpoczęto wykorzystywać suszenie żywności (liofilizowanie),
– Pierwsza lodówka powstała w 1918 roku,
– W 1920 r. rozpoczęto wykorzystywać głębokie mrożenie,
– W 1933 r. rozpoczęto wzbogacanie mleka witaminą D,
– W 1945 r. powstaje kuchenka mikrofalowa,
– 1946 r. formują się podstawy przechowywania żywności w puszkach,
– 1967 r. – startuje produkcja syropu glukozowo-fruktozowego.
Jak zmieniała się dieta na terenach Polski?
W średniowieczu dieta było ściśle uzależniona od rolnictwa, zasobów lasów i wód. Jej podstawę stanowiły zboża jak żyto, pszenica, jęczmień, owies i proso. Z warzyw i owoców spożywano: marchew, ogórki, rzepa, jabłka i wiśnie. Źródłami białka była dziczyzna oraz ryby, a wśród przypraw wybierano sól, czosnek i miód.
Na przełomie średniowiecza i nowożytności rozwinęła się produkcja roślinna i zwierzęca, zaczęto hodować krowy, świnie, owce oraz drób. Zaczęło rozwijać się przetwórstwo, powstały młyny, browary i gorzelnie co przyczyniło się do zwiększenia różnorodności dostępnego pożywienia i tym samym diety.
I tu trzeba wspomnieć o obcych wpływach, gdy mieszkańcy Polski zaczęli podróżować – sprowadzono m.in. przyprawy korzenne czy popularną włoszczyznę. Następne zagraniczne wpływy przyniósł okres zaborów – każdy z zaborców pozostawił po sobie kuchenne inspiracje – np. Austriacy pozostawili po sobie knedle, a Niemcy golonkę.
XVII wiek przyniósł stabilizację nawyków żywieniowych Polaków – podstawą pożywienia było mięso, przygotowywane na wiele różnych sposobów. Posiłki często były wielodaniowe i spożywane były w określonych porach dnia. Ciężkie czasy wojny zmieniły polską dietę – jej podstawą stały się ziemniaki, produkty zbożowe, mięsa i świeże owoce oraz warzywa bywały rzadkością.
Wachlarz produktów, do których mamy łatwy dostęp rozszerzył się, mamy mnóstwo sposobów na utrwalenie żywności. Zmianie też uległa dieta człowieka – wzrósł udział tłuszczów nasyconych i cukrów prostych. Udział mięsa w diecie znacznie zwiększył, a dopiero ostatnie lata przyniosły ponowny bum na diety roślinne.
