Składniki odżywcze to niezbędne dla naszego organizmu substancje chemiczne przyjmowane przez pokarm. Składniki odżywcze są pobierane przez nasz organizm po trawieniu. Są konieczne do właściwego funkcjonowanie, budowy, regeneracji. Składniki odżywcze mają ściśle określoną rolę, każda grupa substancji inną. Zdrowa dieta musi zawierać wszystkie elementy odżywcze w odpowiednich proporcjach. Źle zbilansowana dieta prowadzi do zakłócenia gospodarki energetycznej organizmu. Dodatkowo zaburzone zostają procesy regulacyjne. Nasz organizm staje się wtedy słabszy i z czasem taka sytuacja może doprowadzić do śmierci. Podstawowe składniki odżywcze to białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, witaminy i woda.
Białka
Białka są podstawowym budulcem naszego organizmu. Są wykorzystywane nie tylko w trakcie rozwoju naszego organizmu, ale również podczas regeneracji. W skrajnych przypadkach mogą posłużyć jako paliwo energetyczne, lecz są mało efektywne. Białka zbudowane są z aminokwasów. Białko pochodzenia roślinnego jest mniej wartościowe niż białko zwierzęce – nie zawiera wszystkich aminokwasów nie wytwarzanych przez człowieka. Nasz organizm nie potrafi magazynować białka, musi być przyjmowane na bieżąco. W przeciwnym wypadku, aminokwasy potrzebne do regeneracji zniszczonych komórek będą pobierane z istniejących struktur – autodestrukcja.
Tłuszcze
Lipidy to przede wszystkim rezerwy energetyczne i wodne (spalanie tłuszczu produkuje duże ilości wody – wykorzystują to chociażby wielbłądy). Są bardzo kaloryczne (nawet 9 kcal z 1 g tłuszczu). Oprócz funkcji energetycznej i zapasowej wpływają na regulację temperatury – są izolatorem. Tłuszcze dzielimy ze względu na budowę na nasycone(pojedyncze wiązania) i nienasycone (wiązania wielokrotne). Tłuszcze nienasycone uważa się za tłuszcze zdrowe i wskazane. Należy jednak unikać tłuszczów trans (są to tłuszcze nienasycone z konfiguracją wiązań trans). Uważa się, że tłuszcze trans są szkodliwe dla zdrowia, zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworów.
Węglowodany
Cukry to podstawowy materiał energetyczny. Większość węglowodanów przyjmujemy jedząc produkty pochodzenia roślinnego. Węglowodany dzielimu ze względu na budowę na proste i złożone. Cukry proste to m.in. glukoza, fruktoza. Połączenie tych dwóch monocukrów daje nam sacharozę – cukier wytwarzany w cukrowniach. Cukrem popularnym w naszej diecie jest też skrobia – polisacharyd. Nasz organizm sam produkuje glikogen – polisacharyd tworzony z cząsteczek glukozy. Stanowi on materiał zapasowy wykorzystywany w pierwszej kolejności przez nasze komórki. Jego produkcje i zużycie kontrolują 2 hormony trzustkowe – insulina i glukagon. Do cukrów niektórzy dietetycy zaliczają również błonnik. Ma on zupełnie inne funkcje, ale składa się w większości z cukrów. Nie jest trawiony przez nasz organizm, ale korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego, pomaga usuwać toksyny i nadmiar sodu.
Witaminy
Witaminy to substancje egzogenne – muszą być pobrane przez nasz organizm, który ich nie wytwarza. Są niezbędne do regulacji procesów życiowych w naszym organizmie. Witaminy A, D, E, K są rozpuszczalne w tłuszczach, pozostałe rozpuszczają się w wodzie. Ich źródłem są głownie rośliny, dlatego jedząc warzywa warto spożywać jakieś tłuszcze, np. oliwa z oliwek z sałatą. Witaminy należą do różnych grup chemicznych, a poprzez funkcje regulacyjne klasyfikuje się je jako jedną grupę. Co ciekawe witaminy A, D, E, K są łatwo magazynowane przez nasz organizm w tkance tłuszczowej, może to być niebezpieczne przy zbyt dużej ilości dostarczanych witamin – hiperwitaminoza. Z kolei pozostałe witaminy są „wypłukiwane” przez wodę, dlatego ważne jest, aby je regularnie dostarczać.
Sole mineralne
Sole mineralne są ważnym składnikiem prawidłowej diety. Spełniają głównie funkcję regulacyjną i budulcową. Zapotrzebowanie na poszczególne minerały jest różne – sole mineralne dzielimy na makroelementy (występujące w dużych ilościach) i mikroelementy (występujące w mniejszych ilościach, jednak niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu). Do makroelementów należą m.in. azot, tlen, wapń, węgiel, fosfor, chlor, sód. Przedstawicielami mikroelementów są jod, żelazo, cynk, fluor.
Woda
Woda jest podstawą wszystkich procesów metabolicznych. Reakcje biochemiczne przeprowadzane są w środowisku wodnym. Dziennie powinniśmu przyjmować 2-3 litry wody, a ta ilość zależy od tego ile jej tracimy. Wodę tracimy oddychając, wydalając, pocąc się. Woda jest głównym nośnikiem substancji w naszym ciele, dodatkowo pozwala kontrolować (obniżać) temperaturę ciała.
