Kontrowersje wokół otyłości

Wokół nadwagi i otyłości narosło wiele mitów. Oto najczęstsze ich źródła:

• oczekiwania osób odchudzających się

• środki masowego przekazu

• stereotypy, funkcjonujące w społeczeństwie

• nasze własne usprawiedliwienia

Poniżej są przytoczone najczęstsze mity i stereotypy:

„muszę tak dużo schudnąć „

W większości przypadków jest to nierealne i niepotrzebne, a taki sposób myślenia jest zniechęcający. Jeżeli cel jest zbyt odległy, maleje motywacja do jego osiągania. W przypadku osób z nadwagą wcale nie jest konieczne uzyskanie idealnej masy ciała. Nawet utrata niewielkiej liczby kilogramów (5-10% wyjściowej masy ciała) powoduje korzyści zdrowotne i poprawę samopoczucia. Osoby, które mają wiele silnej woli mogą dążyć do wymarzonej masy ciała, ale nawet utrata 5 kilogramów, o ile ponownie nie przybierze się na wadze, też będzie sukcesem.

Co oznacza dla Ciebie utrata 5-10% wyjściowej masy ciała :

„specjalna dieta gwaratująca szybkie efekty” lub „schudniesz 4 kg w tydzień”

Szybka utrata masy ciała jest spowodowana utratą wody i glikogenu a nie tkanki tłuszczowej. Dopiero kiedy zapasy glikogenu zostaną wyczerpane, rozpoczyna się utrata tkanki tłuszczowej. Na początku odchudzania efekty są widoczne, ponieważ utrata wody i glikogenu jest bardzo łatwa. Utrata tkanki tłuszczowej wymaga większego deficytu kalorycznego, chudnie się wolniej i wtedy wiele osób uważa, że dieta przestała być skuteczna. Diety gwarantujące szybki efekt odchudzający powodują głównie utratę wody a nie tkanki tłuszczowej, dlatego w kolejnym tygodniu waga powraca do poprzednich wartości. Optymalnym sposobem odchudzania jest utrata ok. 1 kg na tydzień, co odpowiada deficytowi kalorycznemu 1000 kcal dziennie. Nasz organizm jest ewolucyjnie zaprogramowany do utrzymywania masy ciała. Kiedy następuje szybka utrata wagi, organizm broni się przed tym obniżając podstawową przemianę materii. Po szybkiej utracie masy ciała zagrożeniem jest efekt jo-jo i niejednokrotnie można odzyskać więcej kilogramów, niż się utraciło. Sposobem zapobiegania obniżeniu przemiany materii jest zwiększenie aktywności fizycznej. Wielokrotne chudnięcie i przybieranie na wadze powoduje, że coraz trudniej jest schudnąć. Należy pamiętać, że tkanka tłuszczowa była gromadzona przez wiele lat i nie jest możliwe pozbycie się jej w krótkim czasie.

„nie zależy mi wyglądzie”

Najczęściej nadwaga jest kojarzona z problemami estetycznymi ale prawdziwym zagrożeniem są schorzenia, którym sprzyja nadmierna masa ciała („Czy otyłość to choroba?”). Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że utrzymując prawidłową masę ciała przedłużają sobie lata zdrowego życia a tracąc zbędne kilogramy poprawiają stan zdrowia

„możesz jeść wszystko i chudnąć”

To częsty argument reklamujący „cudowne” diety lub „cudowne” leki na odchudzanie. Tego typu sformułowania są bardzo chwytliwe, ponieważ zaspakajają nasze marzenia o bezkarnym objadaniu się. Prawda jest inna – jedzenie wszystkiego , w dowolnych ilościach ZAWSZE prowadzi do tycia.

„ja mam słabą przemianę materii”

Jest to popularne usprawiedliwienie przybierania na wadze lub niemożności zrzucenia zbędnych kilogramów. Rzeczywistość wygląda inaczej. Osoby o wyższej masie ciała potrzebują większej ilości kalorii w ramach tzw. podstawowej przemiany materii, czyli energii koniecznej do utrzymania czynności organizmu. Bardziej należy winić siedzący tryb życia i niechęć do wysiłku fizycznego. Często też zapominamy, co zjedliśmy w ciągu dnia lub źle oceniamy kaloryczność posiłków. Problemy podczas dłuższego lub bardzo szybkiego odchudzania są rzeczywiście spowodowane spadkiem podstawowej przemiany materii. Sposobem walki z tym problemem jest zwiększenie aktywności fizycznej np. 30 minut spaceru lub 15 minut gimnastyki codziennie.

„pojawił się cudowny lek na odchudzanie”

Niestety, pomimo nadziei i oczekiwań takiego leku nie ma i prawdopodobnie nigdy nie będzie. Powstawanie nadwagi jest związane z wieloma procesami fizjologicznymi i wieloma substancjami biorącymi udział w przemianach matabolicznych. Trudno sobie wyobrazić lek, który będzie modyfikował funkcjonowanie całego organizmu. Podanie każdego środka farmakologicznego ma na celu zmniejszenie ilości przyjmowanych pokarmów poprzez zahamowanie apetytu lub ograniczenie wchłaniania pewnych składników.

„środek spalający tkankę tłuszczową”

Nie istnieje mechanizm fizjologiczny pozwalający na spalenie tkanki tłuszczowej przez substancje chemiczne. Środki, które miałyby posiadać takie właściwości, nie posiadają badań udowadniających ich skuteczność. Gdyby polecane środki gwarantowały utratę tkanki tłuszczowej bez wysiłku, wszyscy bylibyśmy już szczupli. Jedynym pewnym sposobem szybszego pozbycia się tkanki tłuszczowej jest ograniczenie ilości kalorii oraz zwiększenie aktywności fizycznej, co powoduje także dodatkowe korzyści zdrowotne.

„ja nie mam czasu na ćwiczenia fizyczne”

Zapomnij o ćwiczeniach fizycznych, ponieważ na ogół kojarzą się one z czymś niewdzięcznym. Pomyśl o zwiększeniu aktywności fizycznej, postaraj się więcej chodzić, nie używać windy, bardziej energicznie wykonywać codzienne czynności. Może będzie Ci sprawiać przyjemność jazda na rowerze lub zajęcia z aerobiku. Czas na małą gimnastykę możesz bez trudu wygospodarować z czasu przeznaczonego na oglądanie telewizji.

„będziesz chudnąć bez wysiłku”

Tak na ogół są reklamowane metody odchudzania opierające się na wykorzystywaniu naiwności ludzkiej np. bransoletki, klipsy, pasy odchudzające. Kremy i mydła odchudzające uelastyczniają i wygładzają skórę ale nie zmniejszają ilości tkanki tłuszczowej. Cudowne środki (tabletki, zioła, płyny) odchudzające przeważnie są nieszkodliwe dla zdrowia ale na pewno nie odchudzają. W procesie odchudzania zawsze grają rolę 2 czynniki: zmniejszenie ilości spożywanych kalorii i zwiększenie wydatku energetycznego, a do tego zawsze konieczne jest zaangażowanie osoby odchudzającej się.

„operacja rozwiąże Twoje problemy z nadwagą”

Operacja nie zawsze rozwiąże problemy z nadwagą i otyłością a czasem spowoduje nowe, związane z komplikacjami pooperacyjnymi oraz ograniczeniami w przyjmowaniu pokarmów. Najczęściej wykonywaną operacją jest zmniejszenie żołądka, z pozostawieniem jego niewielkiej części zdolnej do funkcjonowania. Po operacji pacjenci mogą spożywać niewielkie ilości pokarmów. Ograniczenia dotyczą głównie normalnego pożywienia o twardej konsystencji a spożycie większych porcji powoduje ból i torsje. Zabieg operacyjny jest poważną ingerencją w funkcjonowanie organizmu, tak że może być przeprowadzony tylko w uzasadnionych przypadkach a pacjenci muszą być poinformowani o ryzyku, jakie jest związane z operacją. Operacja jest zarezerwowana dla pacjentów z otyłością olbrzymią lub dla pacjentów z poważnymi schorzeniami towarzyszącymi, u których zawiodą wszystkie inne metody leczenia.